بیگ بنگ: سر، گردن، تنه، دستها و پاها بخشهای اصلی بدن انسان را تشکیل می دهند. بدن انسان از چند سیستم زیستی تشکیل شده است که کارکردهای مشخصی دارند. این کارکردها در زندگی روزمره انسان نقش اصلی را ایفا می کنند.
به گزارش بیگ بنگ، کار دستگاه گردش خون، انتقال خون، مواد غذایی، اکسیژن، کربن دی اکسید و هورمونها در سرتاسر بدن است. این دستگاه از قلب، رگهای خونی، سرخرگ و سیاهرگ تشکیل یافته است. دستگاه گوارش متشکل از یک سری اندامهای به هم پیوسته می باشد که این امکان را به بدن می دهند تا غذا را تجزیه و جذب نماییم. این دستگاه در برگیرندۀ دهان، مری، شکم، روده کوچک، روده بزرگ، مقعد و دهانه مقعد است. کبد و پانکراس هم در دستگاه گوارش ایفای نقش می کنند، زیرا تولید مایعات گوارشی را بر عهده دارند.
دستگاه درون ریز از هشت غده اصلی تشکیل یافته است که هورمونها را به درون خون ترشح می کند. این هورمونها به بافتهای مختلفی رفته و کارکردهای بدنی متعددی را به انجام می رسانند که از جمله آنها میتوان به متابولیسم، رشد و عملکرد جنسی اشاره کرد. دستگاه ایمنی، سپر دفاعی بدن در مقابل باکتریها، ویروسها و سایر عوامل بیماریزایی است که شاید برای بدن مضر باشند. این دستگاه شامل گرههای لنفاوی، کیسه صفرا، لنفوسیتها (سلولهای B و سلولهای T)، تیموس. لوکوسیتها (سلولهای سفید خون) می باشد.
دستگاه لنفاوی متشکل از گرههای لنفاوی و رگهای لنفاوی است و در ساز و کار دفاعی بدن هم نقش دارد. کار اصلی این دستگاه، تولید و انتقال لنف است؛ مایع شفافی که حاوی سلولهای سفید خون است. این سلولها به بدن کمک می کنند تا با عفونت به مبارزه بپردازد. دستگاه لنفاوی مایع لنفی اضافی را از بافتهای بدن حذف می کند و سپس آن را به خون بازمی گرداند. دستگاه عصبی به کنترل عملکرد ارادی (حرکت آگاهانه) و عملکرد غیرارادی (مثل تنفس) پرداخته و سیگنالهایی را به بخشهای مختلف بدن ارسال می کند. دستگاه عصبی مرکزی شامل مغز و نخاع می باشد. دستگاه عصبی پیرامونی هم از عصبهایی تشکیل شده که بخشهای دیگر بدن را به دستگاه عصبی مرکزی وصل می کند.
دستگاه عضلانی بدن دارای تقریبا ۶۵۰ ماهیچه است که زمینه را برای حرکت، گردش خون و سایر کارکردهای بدن فراهم آورده و تسهیل می کند. سه نوع ماهیچه وجود دارد: ماهیچه اسکلتی که به استخوان وصل است و در حرکت ارادی نقش دارد؛ ماهیچه صاف درون اندامها بافت شده و به حرکت مواد در اندامها کمک می کند؛ ماهیچه قلبی که در قلب دیده می شود، در پمپاژ خون نقش مهمی دارد. دستگاه تولید سیستم امکان تولید مثل را به انسان می دهد. دستگاه تولید مثل مردان شامل آلت تناسلی مردانه و بیضههاست که تولید اسپرم می کند. دستگاه تولید مثل زنانه متشکل است از آلت تناسلی زنانه، رحم و تخمدان. در هنگام لقاح، سلول اسپرم با سلول تخم در هم می آمیزد؛ در نتیجه، تخم باروری تولید شده و به رشد خود در رحم ادامه می دهد.
دستگاه اسکلتی از بدن ما پشتیبانی بعمل می آورد؛ این دستگاه از ۲۰۶ استخوان تشکیل شده است که با تاندونها، لیگامنها و غضروف به هم وصل شده است. اسکلت نه تنها به ما در حرکت کمک می کند، بلکه در تولید سلولهای خونی و ذخیرهسازی کلسیم نیز دخیل می باشد. دندانها بخشی از دستگاه اسکلتی هستند، اما استخوان به حساب نمی آیند. دستگاه تنفس این اجازه را به ما می دهد تا اکسیژن حیاتی را دریافت کرده و دیاکسیدکربن را در فرایندی به نام «تنفس» به بیرون انتقال بدهد. این دستگاه عمدتا از نای، دیافراگم و ریه تشکیل شده است.
دستگاه ادرار در دفع مواد اضافی از بدن نقش دارد؛ ادرار زمانی ایجاد می شود که غذاهای مشخصی تجزیه می شوند. کل دستگاه شامل دو کلیه، دو میزنای، صفرا، دو ماهیچه اسفنگتر و مجرای پیشاب است. ادرارِ تولید شده به میزنای و صفرا انتقال داده شده و از طریق مجرای پیشاب از بدن خارج می شود. پوست هم بزرگترین اندام بدن برشمرده می شود. پوست از ما در مقابل دنیای بیرونی محافظت می کند و نخستین سپر دفاعی ما در برابر باکتریها، ویروسها و سایر عوامل بیماریزاست. پوست در تنظیم دمای بدن و حذف مواد مازاد از طریق تنفس پوستی نقش دارد. افزون بر پوست، دستگاه پوستی شامل مو و ناخنها نیز می شود.
اندامهای حیاتی
• انسان دارای پنج اندام حیاتی است که برای بقای او ضروری هستند. این اندامها عبارتند از مغز، قلب، کلیهها، کبد و ریه.
• مغز مرکز کنترل بدن است و از طریق دستگاه عصبی و هورمونهای ترشح شده به دریافت و ارسال سیگنال به سایر اندامهای بدن می پردازد. مغز در افکار، احساسات، حافظه و ادراک کلی از جهان نقش دارد.
• “قلب” مسئولیت پمپاژ خون در سرتاسر بدن را بر عهده دارد.
• کار کلیهها، حذف مواد مازاد و مایعات اضافی از خون است. کلیهها اوره را از خون دریافت کرده و آن را با آب و سایر مواد ترکیب می کنند تا ادرار تولید شود.
• کبد کارکردهای زیادی دارد؛ مِن جمله سمزدایی مواد شیمیایی مضر، تجزیه داروها، فیلتر کردن خون، ترشح صفرا و تولید پروتئینهای انعقاد خون.
• ریه مسئول دریافت اکسیژن از هوا و انتقال آن به خون انسان است؛ اکسیژن از طریق خون به سلولها ارسال می شود.
حقایق جالب
• بدن انسان دارای تقریبا ۱۰۰ تریلیون سلول است.
• تعداد باکتریها در بدن انسان ۱۰ برابر بیشتر از سلولهاست.
• هر فرد بزرگسال به طور متوسط بیش از ۲۰ هزار بار در روز نفس میکِشد.
• هر روز، کلیهها تقریبا ۵۰ گالون خون را فراوری می کنند.
• افراد بزرگسال روزانه ۱٫۴۲ لیتر ادرار دفع می کنند.
• مغز انسان حاوی ۱۰۰ میلیارد سلول عصبی است.
• آب بطور متوسط بیش از ۵۰ درصد وزن بدن افراد بزرگسال را تشکیل می دهد.
ترجمه: منصور نقی لو/ سایت علمی بیگ بنگ
منبع: livescience.com
مجله علمی زیست شناسی
_________________
دانستنیهای زیست شناسی
زیست شناسی دبیرستان و کنکور
ویدئوها و انیمیشن های آموزشی
جزوات و نمونه سوالات
کتب و رفرنس های علمی
مقالات علمی و پژوهشی
__________________
حمید نقی زاده
کارشناس ارشد فیزیولوژی دام
دبیر زیست شناسی دبیرستانها و آموزشگاههای تهران
بایوسای را در آپارات، تلگرام و اینستاگرام نیز دنبال کنید