آلرژی، واکنش افراطی سیستم ایمنی بدن نسبت به عوامل مختلف است. کسانی که دچار حساسیت هستند، دارای سیستم ایمنی فوق هوشیار هستند که نسبت به مواد ظاهرا بی آزار موجود در محل زندگیشان، واکنشی بیش از حد معمول نشان می‌دهند. برای مثال گرده گیاهان، می‌تواند سیستم ایمنی شخص آلرژیک را طوری تحریک کند که گویی با یک خطر جدی روبرو شده است. حساسیت یک مشکل بسیار شایع است و تقریباً از هر ده نفر، دو نفر به نوعی از آن مبتلا هستند.

برای مشاهده ویدئو به کانال تگلرام آموزش زیست شناسی مراجعه نمائید.

لینک ورود به کانال آموزش زیست شناسی

جهت مشاهده کامل متن بر روی ادامه مطلب کلیک کنید

چرا آلرژی یا حساسیت اتفاق می‌افتد؟

هنگامی که یک سیستم ایمنی افراطی در معرض یک ماده حساسیت ‌زا قرار می ‌گیرد، چند اتفاق می‌افتد:

1. بدن برای مبارزه با ماده مذکور، شروع به تولید نوع خاصی پادتن یا آنتی بادی (Antibody) می‌ پردازد که IgE نام دارد.

2. آنتی بادیها به نوعی سلول خونی که مست سل mast cell نام دارد متصل می ‌شوند. این سلولها در دستگاه تنفسی و دستگاه گوارش، که محل اصلی ورود عوامل آلرژی‌ زا است، فراوانند.

3. مست سلها با انفجار خود مواد شیمیایی مختلفی از جمله هیستامین histamine آزاد می ‌کنند که عامل اصلی بروز بسیاری از علایم آلرژی است که از جمله این علایم می ‌توان به خارش گلو و آب ریزش بینی اشاده نمود.

4. اگر ماده حساسیت ‌زا در هوا باشد، عکس العمل آلرژِیک در چشمها، بینی و ریه رخ می ‌دهد و اگر این ماده خورده شود، عکس العمل آلرژیک در دهان، معده و سایر بخش های دستگاه گوارش بروز می ‌کند. گاهی مواد شیمیایی تولید شده در بدن به قدری زیاد است که علایم بسیار حادی نظیر کهیر، کاهش فشار خون، شوک یا بیهوشی (شوک آنافیلاکسی) نیز بوجود می ‌آیند.

آلرژیها چطور عمل می‌کنند؟

آلـرژیهـا عـکس الـعـمـل هـایـی حسـاس در بـرابر موادی هستـنـد کـه حـتـی مـمـکن اسـت کاملاً بی ‌ضرر باشند و ربـطی هم به جنسیت و سن و نژاد ندارد. در عملیاتی که حـساس سـازی نـامیـده می‌شود، بدن فرد در مقابل یک ماده خاص پادتــن می‌سازد که به آلرژی تبدیل می ‌شود. در نـتـیـجه هرگاه فرد با آن ماده خاص تماس می ‌یابد، این سیـستم دفـاعی در مقابل آن واکنش منفی ایجاد می ‌کند. ضد آلرژی ها در خون بدن هیستامین آزاد می‌ کنند که آن هم مسائل جانبی دارد. بطور مثال، هیستامین غشای مخاطی بینی و چشم ها را آبدار و خارش آور می‌ کند. همچنین آماس‌ هایی سفید رنگ و خارش آور که کهیر نامیده می‌ شوند در بدن ایجاد می ‌گردد.

با توجه به نوع آلرژی و قسمتی از بدن که درگیر آن است، علائم مختلفی از قبیل خارش پوست، چشمها یا بدن، ایجاد کهیر و جوشهای پوستی ، عطسه، سرفه، تنفس صدا دار، حالت تهوع و استفراغ ایجاد می‌ شود. در نمونه ‌هایی نادر حتی آلرژی های بسیار خطرناک و تهدید کننده مرگ نیز که آنافیلاکسیز نامیده می ‌شوند هم اتفاق می‌افتد.

علایم آلرژی کدامند؟

نشانه‌های آلرژی را می‌توان به سه دسته خفیف، متوسط و حاد تقسیم نمود.

عکس العمل خفیف، شامل نشانه ‌هایی است که یک ناحیه از بدن را تحت تاثیر قرار می ‌دهد، مانند التهاب، خارش و آبریزش از چشم. علایم خفیف به بخشهای دیگر بدن منتقل نمی ‌شوند.

نشانه عکس العمل متوسط، در بخش های مختلف بدن منتشر می ‌شوند و خارش چشم ممکن است به خارش گلو و تنگی نفس هم منجر شود.

عکس العمل حاد که آنافیلاکسیس (anaphylaxis) نام دارد ، نادر است و یک موقعیت خطرناک و از جمله مواردی است که در میان فوریت های پزشکی قرار دارند. در چنین مواردی، آلرژی در تمام بدن منتشر می ‌شود. این حالت ممکن است با مجموعه‌ای از حملات خارش چشم و صورت آغاز شود و در عرض چند دقیقه، به سرعت در تمام بدن پخش شود و علایم جدی ‌تری چون درد معده، گرفتگی عضلات، تهوع و اسهال را به دنبال داشته و در عین حال درجه التهاب مجاری تنفسی و گوارشی به حدی برسد که تنفس و بلع بسیار مشکل شود.

اغتشاش ذهنی و سرگیجه نیز از جمله علایم حساسیت هستند زیرا مشکل آنافیلاکسیس باعث کاهش شدید فشار خون نیز می ‌شود.

علائم آلرژى در ریه‌ ها به صورت تنگى نفس (آسم)، در پوست به صورت قرمزى و خارش (کهیر و اگزما) و در معده و روده‌ها به صورت اسهال و استفراغ و دردشکم (آلرژى غذایى) می‌ باشد.

واکسیناسیون یا حساسیت زدایی در موارد شدید که به درمانهای علامتی پاسخ نمی دهد و آلرژی در تمام طول سال فرد را رنج میدهد توصیه می شود. این روش درمانی بین سه تا پنج سال طول می کشد و موفقیت 70 تا 80 درصد دارد و در کلینیک های تخصصی آلرژی انجام می شود.

آیا همه دارای نوعی آلرژی هستند؟

لزوما همه دارای آلرژی نیستند. البته اکثر حساسیت ها، ارثی هستند و از والدین به فرزندان منتقل می ‌شوند. اشخاص می‌توانند توانایی ابتلا به آلرژی را نیز ارث ببرند و در عین حال به هیچ ماده خاصی حساس نباشند و فقط نقش انتقال دهنده را بازی کنند. هنگامی که یکی از والدین به نوعی از حساسیت مبتلا باشد، شانس ابتلای فرزند او 50% و اگر هر دو آنها آلژیک باشند، این مقدار به 75% می ‌رسد.

چه افرادی در خطر هستند؟

هر کسی می ‌تواند هر زمانی دچار آلرژی شود. شیوع آلرژی در آمریکا تقریباً بین 9 تا 16 درصد است. هرچند، بعضی حساسیت های غذایی در کودکی (مثل تخم مرغ یا مرکبات) ممکن است با بزرگتر شدن توسعه یابد. عواملی از قبیل توارث، کودکانی که از شیر مادر تغذیه نشده‌اند، استفاده زود هنگام بعضی مواد آلرژی ‌زا (مثل خوردن بادام هندی برای کودکان زیر 2 سال) می ‌تواند پیش بینی باشد برای اینکه آیا شما دچار آلرژی می‌شوید یا خیر.

آزمایش آلرژی

پزشک می ‌تواند به سادگی با انجام تست های آلرژی پوستی متوجه شود که آیا شما دچار آلرژی هستید یا خیر ولی 100 درصد قابل اطمینان نیستند. پزشک همچنین با خراش دادن قسمت کوچکی از پوست با سوزن تزریق مقدار بسیار کمی از آن آلرژی روی پوست به این نکته واقف می‌شود. در بعضی موارد آزمایشات خون هم می‌تواند برای شناسایی آلرژیهای پرخطر و کشنده ‌تر استفاده شود.

آلرژی متداول

گرد و خاک

اگر به گرد و خاک آلرژی دارید، احتمالاً حساسیت شما به خاطر وجود کرم‌های خاکی می باشد. این کرم‌ها در لباسهای دور انداخته شده و بی‌مصرف که گرد و خاک منزلتان را سبب می ‌شود، رشد می ‌کنند. همچنین این آلرژیها از وجود مقدار زیادی خاک در مکان های تاریک و نمور مثل زیر زمین یا حمام‌ هایی که درست ساخته نشده‌اند ایجاد می ‌شود.

درمان:

آلرژی درمان قطعی ندارد. فقط میتوان آن را کنترل کرد.

1- اجتناب از مواجهه با عوامل آلرژیک وحساسیت ‌زا

2-عدم مصرف مواد غذایی آلرژی زا در طول مدت ایجاد آلرژی (هرگونه‌ غذا یا مواد غذایی آلرژی زا ماده‌ای‌ که‌ بلعیده‌ می‌شود، می‌تواند باعث‌ بروز واکنش‌ آلرژیک‌ شود. غذاهایی‌ که‌ بیشتر باعث‌ این‌ حالت‌ می‌شوند، عبارتند از: شیر گاو ، تخم‌مرغ‌، گندم‌، سویا، بادام‌ زمینی ، ماهی ‌، آجیل مثل‌ گردو و فندق، خربزه ، کنجد ، تخمه ی آفتاب‌ گردان‌ و شکلات)

3-استفاده از اسپری های بینی مانند اسپری کرومولین، این اسپری ها مانع از ترشح می ‌شوند.

4-شستشوی مرتب بینی با سرم نمکی

5- مصرف یکی از آنتی هیستامینهای موجود با نظر پزشک

منبع: تبیان